ĐỘC LẬP-TỰ DO-HẠNH PHÚC - phương châm này do một chí sĩ Trung Hoa, theo đạo Tin Lành, là TÔN DẬT TIÊN (Sun Yat-sen: 孫逸仙) khởi xướng!

… Cách đây mấy năm, trước khi bùng dịch bí hiểm, tôi có dịp đến thăm Khu lưu niệm chí sĩ Phan Bội Châu ở Nam Đàn xứ Nghệ. Tôi không khỏi cảm khái mà nhớ tới lúc còn sống (theo sử ghi lại) chí sĩ Phan Bội Châu chịu ảnh hưởng thuyết “Tam Dân” ( tam dân chủ nghĩa: 三民主義) của Tôn Dật Tiên.

Bậc chí sĩ họ Tôn, bên Trung Hoa tôn là “quốc phụ”, là người lập nên Trung Hoa dân quốc (Republic of China) vào năm 1911-1912.

“ĐỘC LẬP / TỰ DO / HẠNH PHÚC” là do chính Tôn Dật Tiên khởi xướng vào đầu thế kỷ 20:

ĐỘC LẬP dân tộc (獨立 民 族)

TỰ DO dân quyền (自由 民權)

HẠNH PHÚC dân sanh (幸福 民生)

Công lao Tôn Dật Tiên lập nên nền cộng hòa lớn tới mức không chỉ Đài Loan (Trung Hoa dân quốc) mà cả chế độ Bắc Kinh của đảng CSTQ cũng ghi nhận (ghi hẳn vào trong Lời mở đầu của Hiến pháp Cộng hòa nhân dân Trung Hoa).

Theo Peter Barry, việc Tôn Dật Tiên theo Cơ Đốc giáo ảnh hưởng sâu sắc tới những lí tưởng kiến quốc mà ông hằng theo đuổi.

(trong cuốn “Sun Yat-sen and Christianity”: “Tôn Dật Tiên và Cơ Đốc giáo”)

(Cột trái): Gian chánh tưởng niệm chí sĩ Phan Bội Châu

(cột phải, trên): Nhà phục dựng tại Khu lưu niệm Phan Bội Châu

(cột phải, dưới): Khu tưởng niệm Tôn Dật Tiên tại Đài Loan.